قلم، سطر و اثر

زمانى انسان وسعت زمین را محدود به منطقه دید خودش مى‏ دانسته و در هر جا به دنیا آمده و در هر غار یا بیقوله ‏اى که مى‏ زیسته تمام عمر خود را در همان جا مى‏ گذارنده است و شاید صدها هزار سال دانش او درباره جهان پیرامونش از همین تجاوز نکرده است. تا اینکه با رشد نیروى فکرى و به کارگیرى دست خود در شکل دادن به سنگ و پى بردن به راه ‏هایى براى جمع آورى آذوقه و شکار حیوانات و بالاخره با اهلى کردن بعضى از آن‏ها توانسته از محل سکونت خود دور شده با جاها و محیط‏ هاى دیگر و دورتر آشنایى پیدا کند و زمین را در ابعاد وسیع‏ ترى بشناسد. بالاخره کار او به جایى رسیده است که با ستارگان آسمان آشنا شده و حتى زمین را گِرد تشخیص داده و به فکر اندازه گرفتن آن بیافتد، اما از نظر ما مهم این مسئله ‏است که ظاهرا از همان روزهاى اول انسانیت آنچه را که درباه زمین مى ‏دانسته احتمالاً براى اینکه فراموش نکند یا اینکه اطلاعات درباره زمین را به فرزندان خود منتقل سازد، روى در و دیوارمحل سکونت خود که بدنه غارها و سکونت گاه هاى او بوده به صورت‏ هاى مختلف خطوط و نقوشى پایدار ساخته است. چنین بوده که به زعم نظریه پردازان تاریخ، فرهنگ انسانى نطفه دو دانش مهم امروزى به دست بشر اولى بسته شده که یکى کسب اطلاع درباره سطح زمین یعنى جغرافیا و دیگرى ثبت اطلاع درباره زمین به صورت خطوط و تصاویر و به عبارتى دیگر نقشه که کارتوگرافى باشد و این دو دانش بشرى از بدو پیدایش آنچنان پیوستگى با هم پیدا کرده ‏اند که در واقع لازم و ملزوم یکدیگر شناخته شده و به موازات همدیگر رشد کرده به مرحله امروز رسیده‏ اند، آن هم با آن چنان پیوستگى که وجود یکى بدون دیگرى قابل تصور نیست(2). در سیر تحول اتوماسیون جایگاه واقعى از تولید نقشه به ایجاد پایگاه ‏هاى داده ‏اى مکانى، سرآغازى بسیار جذاب و ارزشمند داشت و حضور مؤثر کارتوگراف را در کلیه مراحل مطالعه، برنامه‏ ریزى، تهیه طرح هاى عملیاتى، اجرا و ارزیابى فراهم ساخت. نقش اصلى اتوماسیون در ایجاد پایگاه داده ‏اى مکانى است که در پاسخ انواع نیاز علوم و فنون کاربردى زمین و ساختارسازى مى‏باشد. تولید نقشه یکى از ده ها امکان یک پایگاه داده ‏اى مکانى است. اینترنت ابزار بسیار با اهمیتى است که طى چند سال اخیر در دریافت و انتشار اطلاعات نقش گسترده‏ اى را به عهده داشته است. شبکه ارتباطى جهانى ارائه و انتشار بیشترین خبرهاى تازه داده‏ هاى جغرافیایى را انجام مى ‏دهد. در این فرآیند نقشه جایگاه اساسى را دارد و داراى عملکردى چند منظوره است. نقشه‏ ها مى‏ توانند نقش تاریخى خود را در مهیا نمودن اطلاعات براى طرح ‏هاى جغرافیایى و شرایط آنها دارا باشند.